Satürn ve uyduları için düzenlenen Cassini’den elde edilen yeni veriler Satürn’ün uydusu Dione’nin bir yüzey altı okyanusa sahip olduğuna işaret ediyor. Titan ve Enceladus uydularının, hali hazırda buzdan yer kabuklarının altında küresel boyutta okyanuslar barındırdıkları biliniyordu. Dione, bu yeni araştırma ile yüzey altı okyanusa sahip olan Satürn uyduları zincirine dahil oldu.
Çalışmada, Belçika’da bulunan Royal Observatory adlı gözlemevindeki araştırmacılar, son Cassini uçusunun kütleçekim verilerinden yararlanılarak Dione’nin kabuğunun, yüzeyin 100 kilometre altında bulunan bir okyanusun üzerinde yüzmekte olduğunu gösterdi. Okyanus, onlarca kilometre derinliğe sahip ve Dione’nin taştan çekirdeğini sarmalıyor. Bu iç yapıya bakıldığında denilebilir ki, Dione kendinden daha küçük ancaj çok daha ünlü olan komşusu Enceladus’a benziyor. Enceladus da özellikle güney kutbundan uzaya dev su buharı jetleri atması ile tanınıyor. Dione ise bu yönden biraz sessiz görünüyor.
Geophysical Research Letter’da yayımlanan araştırmada, Dione ve Enceladus uydularının buzdan yer kabukları, her bir buz zirvesi alttan devasa bir su altı omurga ile destekleniyor olarak modellendi. Aynı teknik geçmiş araştırmalarda da kullanılmış olsa da bu incelemelerde Enceladus’un çok kalın bir kabuğu olduğu ve Dione’nin hiç okyanus bulundurmadığı varsayımlarına ulaşılmıştı. Doğal olarak tekniğe ek bir prensip olarak, araştırmacılar mevcut çalışma için; buzdan yer kabuklarının bu kabuktaki yeryüzü şekillerini korumaya yetecek asgari gerilim ve sıkışma miktarı üzerinde varlığını koruyabileceği varsayımı ekledi. Araştırmanın başyazarı Mikael Beuthe’ye göre, bu miktardan daha büyük bir kuvvet kabuğu parçalara ayıracaktır.
Yeni çalışmaya göre Enceladus’un okyanusu yüzeye çok daha yakın özellikle de uydunun -yüzeyden birkaç kilometre yukarıya su buharı püskürten gayzerleri olan- güney kutbunda. Bu bulgular geçtiğimiz yıl Cassini tarafından gerçekleştirilen Enceladus’un ileri geri salınım hareketleri yapıyor olduğunun keşfi ile tutarlılık gösteriyor. Librasyon denen bu hareket uydu yörüngesi üzerinde turuna devam ederken gerçekleşiyor. Fiziksel olarak da, eğer daha kalın bir kabuğa sahip olmuş olsaydı Enceladus’un bu salınım hareketlerinin şimdiki kadar görünür düzeyde büyük olmayacağını biliyoruz.
Aynı şekilde Dione için de bir salınım hareketinden söz etmek mümkün ancak bu salnımlar Cassini’nin tespit edebileceği kadar büyük değil. Bu da Dione’nin kalın bir kabuğun altında ve taştan çekirdeği ile yüzey buzlarının arasını dolduran bir okyanusa sahip olması koşulu ile tutarlı bir durumdur denilebilir. Yine bu güçlü varsayım, ileride yine Satürn ve uyduları için gönderilecek daha hassas ölçümler yapabilen bir araç ile kolaylıkla test edilebilecektir.
Araştırmacılara göre, Dione’nin uydusu muhtemelen uydunun tarihi boyunca varlığını sürdürdü ve mikrobiyal yaşam formları için uzun süre yaşanabilir bir alan sağlamış oldu. Bununla birlikte okyanus ile taş çekirdek arasındaki etkileşimin de çok hayati bir önem taşıdığını belirten araştırmacılar, taş su etkileşiminden yaşam için gerekli besin mineral ve enerji kaynaklarının üretilebileceğini öne çıkardı. Dione’nin okyanusu ulaşmak için fazla derinde ancak Enceladus ve Jüpiter’in uydusu Europa, uzaya su buharları saçacak kadar cömertler. Belki yakın bir gelecekte, bu uyduların yakınından geçecek uzay araçları tarafından toplanabilirler bile.
Kaynak: Royal Observatory of Belgium, Saturn’s moon Dione harbours a subsurface ocean, 4 Ekim 2016, astronomynow.com/2016/10/04/saturns-moon-dione-harbours-a-subsurface-ocean/
0 Comments